Ellen Koop en Thomas van Waesberge - ©TP

25 april 2024

‘Start vanuit visie; wat kan praktijkervaring toevoegen aan het onderwijs?’

De regio Brainport, in om en Eindhoven, startte in 2020 samen met de provincie Noord-Brabant en het Techniekpact het pilotproject “Hybride Tech Docent als verbinder tussen onderwijs en bedrijfsleven”. Inmiddels zijn meer dan 160 hybride docenten van ruim 70 bedrijven aan de slag gegaan. 90% van hen geeft aan door te willen. In de Kamerbrief over het Actieplan Groene en Digitale Banen wordt het project genoemd als goed voorbeeld. Onderzoeker Ellen Koop en Projectleider Thomas van Waesberge delen de belangrijkste lessen.

Om de definitiekwestie maar meteen uit de wereld te helpen: Koop en Van Waesberge geven de voorkeur aan de term hybride professional. Koop: ‘Die term doet recht aan de diverse inzet van professionals uit het bedrijfsleven binnen het onderwijs. Die inzet loopt van het verzorgen van gastlessen, via het opdrachtgeverschap en de begeleiding van praktijkopdrachten als praktijkexpert tot het helpen updaten van curricula.’ Van Waesberge: ‘Hybride professionals zijn experts op hun vakgebied maar niet per se in het verzorgen van onderwijs, ook voor docenten is dit onderscheid belangrijk.’

Ervaringen 
Koop en van Waesberge beginnen met een korte terugblik op het voltooide pilotproject. Van Waesberge: ‘Het doel was om in totaal 100 hybride professionals te plaatsen. Dat is ruimschoots gelukt. We hebben 164 professionals geplaatst die 250 contracten zijn aangegaan. Dat laatste onderstreept het succes: professionals gingen vaker een tweede of zelfs derde contract aan, het beviel van beide kanten.’ Koop: ‘Ik werd benaderd om verwachtingen en ervaringen in kaart te brengen. We hebben interviews gedaan met docenten, studenten en de schil om docenten heen, denk aan leidinggevenden en HRM’ers. De ervaringen waren positief. Hybride professionals ervaarden de afwisseling als prettig, ze leerden zich beter verplaatsen in anderen en kregen een beter beeld van “de jeugd”. De hybride professionals stimuleren leerlingen en studenten om het beste uit zichzelf te halen. Een treffende uitspraak was van een student die zei: “een docent van school leidt me op voor een toets, de hybride professional voor wat ik later ga doen”.’

Borging
De ervaringen uit de pilot kwamen terecht in een dashboard en een handreiking met tips en tools die ook voor andere regio’s interessant zijn − zie de kadertekst voor tips. Nu de pilot is afgerond is het tijd voor een volgende stap. Voor Koop en voor Van Waesberge is borging het belangrijkste doel voor het vervolg. Koop: ‘Hoe zorgen we dat we de hybride professional structureel inbedden in scholen en bedrijven? Een contract is nu vaak kortdurend, en voor 4-8 uur per week. Dat is ook onderdeel van het succes, het zorgt voor de lage drempel. Banen combineren is echter niet altijd eenvoudig en we moeten er ook voor zorgen dat iemand dit op langere termijn kan en wil blijven doen.’ Van Waesberge vult aan: ‘Eigenlijk hoop ik dat ons project overbodig wordt en dat onderwijs en bedrijfsleven elkaar zelfstandig blijven vinden, dan is de hybride professional duurzaam ingebed. We onderzoeken de mogelijkheden om het “match making proces” te verzelfstandigen met een online vraag- en aanbodplatform, maar het definitieve antwoord op borging hebben we nog niet. De afgelopen jaren zetten we wel al de nodige stappen in de goede richting. Aan het begin van de pilot deden we vanuit de Brainport 60% van de matches, op het eind was dit nog maar 30%.’ Een ander vervolgstap is verbreding. Van Waesberge hierover: ‘De meeste plaatsingen waren er in het hbo/wo.  De focus was van onze inzet is altijd breder geweest, maar we merkten dat het in het hoger onderwijs sneller ging. Nu willen we kijken hoe en wat we meer voor het po, vo, en mbo kunnen doen.’

90% wil door
Naast borging en verbreding ziet Koop ook heil in de omgekeerde weg: docenten in het bedrijfsleven. ‘Dat zie ik steeds vaker en is ook heel interessant.’ Daarnaast vindt ze het benoemen van de voordelen voor het bedrijfsleven belangrijk. ‘Op lange termijn zijn de baten voor bedrijven duidelijk. Op korte termijn zijn vooral de kosten zichtbaar. Het is belangrijk dat werkgevers de opbrengst zien. 90% van de hybride professionals geeft aan door te willen. In deeltijd aan de slag gaan als hybride professional biedt dus een interessant loopbaanperspectief voor medewerkers, juist binnen de huidige krappe arbeidsmarkt: vasthouden door loslaten noem ik dat.’ Van Waesberge vat de meerwaarde duidelijk samen: ‘Voor het onderwijs gaat het primair niet om het werven van mensen maar om het verwerven van kennis. Aan de kant van het bedrijfsleven zit de meerwaarde in het zichtbaar zijn voor talent en de klanten van de toekomst en het bieden van loopbaanperspectief aan medewerkers.’ 

‘Laagdrempeligheid is cruciaal’

Van Waesberge en Koop hebben veel ervaring met het concept “hybride professional”. Wat zijn hun tips? Van Waesberge: ‘Laagdrempeligheid is cruciaal: kortdurende contracten met weinig wekelijks uren (4-8). Mensen hoeven dan geen onderwijsbevoegdheid te halen en kunnen “eraan snuffelen”. Ruimte geven aan de hybride professional om op een creatieve manier invulling te geven aan “het docentschap” is een andere tip. Dit is interessant voor de professional en de student. Sterker: het is randvoorwaardelijk voor succes. Ik denk dat het belangrijk is dat scholen dit beseffen. Als je vooral een scheikundedocent voor maandagochtend en donderdagmiddag zoekt, dan werkt het niet.’ Koop is het eens met Van Waesberge. ‘Er wordt vaak gestart vanuit hoge nood, maar start vanuit visie; wat kan praktijkervaring toevoegen aan het onderwijs? Ik geniet bijvoorbeeld van voorbeelden waar de hybride professional wordt ingezet om een onderwijsteam te enthousiasmeren over recente praktijkontwikkelingen. Vraag aan docenten waaraan zij behoefte hebben, start met één hybride professional en ben bereid om te experimenteren. En last but not least: blijf met elkaar in gesprek over wederzijdse wensen en kansen.’

Over de geïnterviewden

Ellen Koop is werkzaam als docent-onderzoeker bij het lectoraat Dynamische Talentinterventies van Fontys HRM & Psychologie. Daarnaast is ze actief als zelfstandig trainer & coach.

Thomas van Waesberge is projectleider Hybride Docent bij Brainport Development.