Techniekonderwijs op de basisschool is dóen

Het was een primeur voor negen leraren uit het basisonderwijs en een oud-ondernemer om deel te nemen aan de nieuwe bijscholingscursus die ontwikkeld is door Pabo HZ. Met als focus het bijspijkeren van kennis over techniek en het wegwerken van handelingsverlegenheid, kregen ze drie dagen les. Rinke Dellebeke, opleidingscoördinator, Renata Freijzer, docent Natuur & Techniek (N&T) en Lotte Burgers, deelnemer aan de cursus, over het waarom, wat en hoe.

Uit onderzoek door Huis van de Techniek (HvdT) in 2020 bleek dat het basisscholen in Zeeland onvoldoende lukt om techniek een vanzelfsprekende en structurele plaats te geven in het lesprogramma. Slechts tien procent had in 2020 een visie op W&T structureel in het beleid opgenomen. Een kleine helft besteedde ad hoc aandacht aan het onderwerp. De uitstroom van leerlingen richting de techniek bleef achter vergeleken bij het landelijk gemiddelde. De faciliteiten voor wetenschaps- en techniekonderwijs bleken niet het belangrijkste knelpunt. Uit de digitale enquête, die door 117 schoolleiders werd ingevuld, bleek dat leerkrachten het moeilijk vinden om wetenschap- en technieklessen te geven. De drempel is te hoog. Scholen in Zeeland zijn vaak klein en de programma’s zijn overvol. Er is weinig ruimte voor iets extra’s, ook financieel niet. Leraren voelen zich ongemakkelijk bij het onderwerp, ze hebben het gevoel dat ze te weinig kennis van zaken hebben.

Hiaten dichten
Renata Freijzer werkt als docent Natuur & Techniek en Wetenschap & Technologie aan de Pabo HZ, onderdeel van University of Applied Sciences in Vlissingen. Als laatste in de reeks van betrokken partijen gaf zij uiteindelijk vorm aan de bijscholingscursus, in nauwe samenwerking met Huis van de Techniek en Sterk Techniekonderwijs Zeeland. Ze was ook één van de twee docenten van de training. De grote lijnen, zoals "wat moet in de cursus aan de orde komen", zijn uitgezet door HvdT samen met Rinke Dellebeke, opleidingscoördinator aan de Pabo ZH. Weten leraren wat techniek is? Wat is de plaats van techniek in Nederland? En wat is die plaats in Zeeland, dat derde staat op de ranglijst met onvervulbare vacatures? Welke vooroordelen moeten we slechten? En vooral ook: hoe kun je techniek integreren in andere lessen? En hoe kun je een visie ontwikkelen over de plaats van Wetenschap & Technologie in het lesprogramma? Het resultaat is een laagdrempelige training die leraren concrete handvatten biedt om in de klas met techniek aan de slag te gaan.

Eyeopener
Lotte Burgers is docent aan ABS Middelburg. Ze is één van de studenten die aan de bijscholingscursus voor docenten in het basisonderwijs deelnam. Op haar school houdt ze zich bezig met ict in het onderwijsprogramma. Techniek heeft ook haar belangstelling. Samen met een collega gaf ze zich direct op toen bekend werd dat deze bijscholing werd aangeboden. In drie middagen en avonden kregen ze naast allerlei andere informatie over techniekonderwijs, ook een goed beeld van de manier waarop je techniekonderwijs kunt integreren in het ‘gewone’ lesprogramma. ‘Techniek is een verplicht onderdeel in het lesprogramma dat al overvol is. Het was een eyeopener om samen met de overige cursisten een ‘normale les’ zó aan te passen dat je techniek erin kunt meenemen. Denk aan aardrijkskunde, wereldoriëntatie, maar ook geschiedenis. Middelburg als oud handelscentrum heeft bijvoorbeeld veel pakhuizen. Hoe werden de goederen in die pakhuizen geplaatst? Als je die vraag met leerlingen wilt onderzoeken, kom je snel uit bij de katrol. Waarom is die ontwikkeld? Hoe werkt het? Die ideeën kan ik één op één meenemen en gebruiken.’ ABS Middelburg is een grote school met ruim vijfhonderd leerlingen en vijftig docenten. Samen met haar collega koppelt Lotte Burgers de geleerde lessen terug aan de school en aan haar collega’s. ‘In overleg met onze directie is afgesproken dat we een groter plan maken over de manier waarop techniek een natuurlijke plaats kan krijgen in het onderwijs, gekoppeld aan onderzoekend onderwijs. Het fijne van dit bijscholingsprogramma is dat we gebruik kunnen maken van een coach die ons daarbij helpt.’ Van dat aanbod gaan ze zeker gebruik maken.

Lotte Burgers

Doe-activiteiten
Met deze bijscholingscursus wordt een belangrijke eerste stap gezet naar betere integratie van techniek in het basisonderwijs, verwacht Rinke Dellebeke. ‘Het is nog geen geaccrediteerde opleiding, maar voor leerkrachten kan deze training wel de opmaat zijn naar de post-hbo opleidingen die we kunnen aanbieden via LPNPO (Landelijk Platform Nascholing Primair Onderwijs). Ik weet niet of ‘onze’ opleiding iets voor andere pabo’s buiten Zeeland zou zijn. Het is een echt Zeeuwse samenwerking met Huis van de Techniek. De opleiding is ontwikkeld op basis van specifieke vragen uit het onderwijsveld. In andere provincies zouden andere vragen kunnen leven.’ De nadruk op praktische toepassing van techniek in de les, is een eyeopener geweest. Ook voor Renata Freijzer. Tijdens de lessen N&T op de pabo is vooral theorie nog leidend. ‘De doe-activiteiten die in de door ons gebruikte methodes zitten, worden vaak overgeslagen. Dat stimuleert mij wel om dat in de toekomst anders aan te pakken. Dat je niet alleen leest over techniek, maar vooral ook zelf praktisch aan de slag gaat.’
Inmiddels is met ingang van dit studiejaar W&T voor alle studenten als thema in het curriculum van Pabo HZ opgenomen.