Vmbo succesfactor voor Sterk Techniekonderwijs

Plannen in de regio’s
'Tom Poes verzin een list', zei Olivier B. Bommel jaren geleden in de beroemde stripreeks van Maarten Toonder. Gefinancierd door STO, geadviseerd door een landelijk ondersteuningsteam en inmiddels in het bezit van moderne apparatuur deden de regio’s precies dat. Ze maakten doordachte plannen om het technisch vmbo-onderwijs te verbeteren en in stand te houden. Voorwaarden voor een regio: minimaal twee vmbo-scholen, samenwerking met één mbo-instelling en 10 procent cofinanciering door het bedrijfsleven in de vorm van gastlessen, bedrijfsbezoeken, aanwezigheid op oriëntatie-evenementen en stages. Na vier jaar worden nu plannen gesmeed voor ronde twee: 2025-2028.

De regionale aanpak is een succesfactor. 'De regioplannen zijn maatwerk', legt Jacqueline Kerkhoffs uit. 'Elke regio kent zijn eigen mee- en tegenvallers waar we rekening mee moeten houden en op in moeten spelen. Limburg, Zeeland, Groningen, Drenthe, Friesland en Oost-Nederland zijn krimpregio’s. Daar dalen de leerlingenaantallen naar verwachting met 30 procent. Technisch onderwijs organiseren onder die omstandigheden is lastig en vraagt om creativiteit. In grote steden als Den Haag en Amsterdam zien ze juist leerlingengroei door een grotere bevolking. Maar daar spelen weer andere uitdagingen, zoals de toename van leerlingen met een migratieachtergrond en de opvang van statushouders en Oekraïense kinderen in internationale schakelklassen.'
Edo Regtop noemt Caribisch Nederland als een unieke STO-regio waar je bijvoorbeeld niet zomaar even bij elkaar op de koffie kan. 'Hoe zorg je dan voor goed overleg en een goede samenwerking? Het bedrijfsleven speelt een stevige rol in de plannen van de regio’s. Waarbij de ene regio zich richt op de maakindustrie en de andere meer focus legt op de bouwsector. Hoe kunnen zij optimaal bijdragen aan STO?'

Resultaten
De regio’s zijn trots op de resultaten tot nu toe. Inmiddels doen 694 scholen mee, waaronder 99 procent van het aantal vmbo’s met technische profielen in het aanbod. 'Bijna overal zijn techlabs of hotspots opgezet, fysiek inspirerende locaties. Hier maken basisschoolleerlingen en vmbo-leerlingen in de onderbouw kennis met techniek en technologie. Niet elke regio richt zich op dezelfde doelgroep, maar het doel is hetzelfde: jongeren enthousiast maken voor techniek.'
'Daarnaast zijn er geweldige onderwijsconcepten en challenges opgezet. Zo is er een zeepkistenrace in Nijmegen, waar leerlingen zelf een zeepkist bouwen en de heuvel af-racen. In andere regio’s bouwen ze solarboten die op zonne-energie varen, of is er een klassieke DAF geëlektrificeerd, zoals in Stadskanaal. Dit soort innovatieve projecten maken techniekonderwijs echt spannend en inspirerend', vindt Edo Regtop.

Jacqueline Kerkhoffs noemt de samenwerking tussen vmbo’s van alle denominaties de allermooiste uitkomst van vier jaar STO. Scholen die elkaar vroeger nauwelijks kenden, zetten nu gezamenlijk wervingscampagnes op. Ze stemmen af wie welke profielen aanbiedt, zodat ze elkaar niet beconcurreren, maar juist samenwerken. Keuzevakken worden over verschillende scholen verdeeld: zit je op school A, dan kun je gewoon een keuzevak volgen op school B, zonder dat school A het vak hoeft te organiseren. Hoogeveen gaat zelfs zo ver dat leerlingen de onderbouw op de ene school kunnen doen en een volledig profiel in de bovenbouw op een andere, zonder van school te wisselen.'

Ondersteuning
Regio’s krijgen ondersteuning vanuit het landelijk ondersteuningsteam. Jacqueline Kerkhoffs (SPV) heeft vooral een faciliterende rol, coördineert, organiseert landelijke bijeenkomsten en beantwoordt vragen van scholen en regio’s, die via de website binnenkomen. Vijfenveertig jaar ervaring in het vmbo komt daarbij goed van pas. Edo Regtop gaat het land in, bezoekt de regio’s, brengt regio’s en scholen met elkaar in contact, stimuleert hen om bij elkaar in de keuken te kijken. Hij grinnikt en vervolgt: 'Dan adviseer je ineens op een programma voor docenten die een bezoek brengen aan een andere regio en ben ik even een reisbureau.' Verder heeft elke regio een ondersteuner vanuit het landelijke ondersteuningsteam deskundigen met brede ervaring als het gaat om besturen, managen, onderwijs en/of innovatie. Zij kunnen de regio’s één op één ondersteunen en treden vooral op als kritische vriend van de regio. Op de website staat het laatste nieuws over projecten in de regio, maar ook nieuws over de geactualiseerde handreiking projectadministratie, de nieuwste versie van de subsidieregeling STO, een agenda met aankondigingen van webinars en bijscholingscursussen en ook regioportretten met cijfers en gegevens uit de regio’s. Alle vormen van informatie om de stakeholders van STO optimaal te informeren.

Jacqueline Kerkhoffs en Edo Regtop noemen zich beiden kritische vrienden van de regio’s. 'Adviseren betekent soms ook op de rem gaan staan en uitleggen waarom iets misschien niet zo’n goed idee is', besluit Jacqueline Kerkhoffs.

Toekomst
In de tweede ronde is het zaak om STO te borgen en verder uit te breiden. De samenwerking met stakeholders als primair onderwijs, praktijkonderwijs, het voortgezet speciaal onderwijs, lokale en regionale overheden en het bedrijfsleven, lopen goed. Optrekken met het mbo is lastiger. Het zijn vaak grote organisaties, dat maakt overleg moeilijker. Ook leren gaat daar anders. Daar moeten vmbo en mbo samen uitkomen. Leerlingen zijn voor hun startkwalificatie afhankelijk van een vervolgopleiding, anders kunnen ze niet aan het werk.