M/V Kenmerken technische arbeidsmarkt

Ontwikkeling aantal m/v met een technisch beroep |

Zowel het aantal mannen als vrouwen met een technisch beroep groeit. Relatief groeit de groep vrouwen met een technisch beroep harder dan de groep mannen met een technisch beroep. Het aantal vrouwen met een technisch beroep is toegenomen van 188.000 in 2013 naar 315.000 in 2023. Dit is een toename van 68%. Het aantal mannen met een technisch beroep (zie filter “Geslacht”) is met 19% toegenomen van 1.301.000 in 2013 naar 1.546.000 in 2023.  

Als we kijken naar drie verschillende beroepscategorieën (filter “Technisch beroep”), is te zien dat het aantal mannen en vrouwen met een ICT-beroep het sterkst is gegroeid. Het aantal vrouwen met een ICT-beroep is in de periode 2013-2023 toegenomen van 39.000 naar 92.000 (+136%). Voor mannen geldt een toename van 243.000 tot 450.000 (+85%).  

In de categorie overige technische beroepen is het aantal vrouwen toegenomen van 106.000 naar 166.000 (+57%). Het aantal mannen in deze categorie is gestegen met +27%, van 427.000 naar 543.000. Bij overige technische beroepsgroepen worden bijvoorbeeld ingenieurs, werktuigbouwkundigen en procesoperators meegerekend. In de CBS-maatwerktabel zijn de beroepsgroepen binnen elke categorie te vinden. 

Het aantal vrouwen met een beroep in de categorie technisch ambacht steeg van 44.000 in 2013 naar 61.000 in 2019, maar daalde daarna tot 57.000. Netto is dat een toename van +30% tussen 2013 en 2023. Bij mannen gaat het om een daling van 631.000 in 2013 naar 553.000 in 2023 (-12%). Onder technische ambachten vallen onder meer de beroepsgroepen automonteurs, bouwarbeiders, stratenmakers, timmerlieden, stukadoors, loodgieters, lassers, machinemonteurs, metaalbewerkers en elektriciens (zie voor een complete lijst de CBS-maatwerktabel). Dit betreft beroepsgroepen met een ernstig tekort aan personeel.¹

Ontwikkeling aandeel m/v met een technisch beroep | Mannen hebben vaker een technisch beroep dan vrouwen (zie filter “Geslacht”). In 2023 heeft 7% van alle vrouwen met een betaalde baan een technisch beroep, tegenover 30% van de mannen. Sinds 2013 is zowel het aandeel vrouwen als het aandeel mannen met een technisch beroep toegenomen. In 2013 was het aandeel vrouwen met een technisch beroep 5%, en het aandeel mannen 29%.  

Bij vrouwen is in 2023 het aandeel met een technisch beroep het hoogst onder de hoogopgeleiden, 8%. Bij de middelbaar opgeleide vrouwen is het aandeel het laagst; 5%. 7% van de werkende basisopgeleide vrouwen heeft een technisch beroep. Bij werkende vrouwen van alle opleidingsniveaus is in de periode 2013 tot en met 2023 sprake van een stijging in het aandeel met een technisch beroep. 

Bij mannen hebben juist de middelbaar- en basisopgeleiden het vaakst een technisch beroep, 31% van de werkenden. Bij mannen met een hoog opleidingsniveau is het percentage 29%. Het aandeel mannen met een technisch beroep is over de jaren toegenomen bij de hoogopgeleiden; van basis- en middelbaaropgeleide mannen is het aandeel met een technisch beroep licht gedaald in de afgelopen tien jaar.  

Ratio m/v werkenden met een technisch beroep | In de periode 2013 tot 2023 is het aantal vrouwen met technische beroepen relatief sneller gestegen dan het aantal mannen. Hierdoor is in technische beroepen de ratio mannen en vrouwen aan het verschuiven. Waar vrouwen in 2013 12,6% vertegenwoordigden van de personen met een technisch beroep, is dat in 2023 16,9%. In het laatste jaar is het aandeel vrouwen met 0,4 procentpunt toegenomen van 16,5% in 2022 tot 16,9% in 2023. 

In 2023 zijn vrouwen sterker vertegenwoordigd onder hoogopgeleiden met een technisch beroep (22,6% v) dan onder middelbaar- (12,2% v) en basisopgeleiden (14,4% v) met een technisch beroep. In 2013 was dit patroon hetzelfde. Wel is sindsdien, bij alle opleidingsniveaus, een toename zichtbaar van de vertegenwoordiging van vrouwen in technische beroepen. 

M/V: werkloosheid technisch opgeleiden | Vrouwen met een technische opleidingsachtergrond zijn vaker werkloos dan mannen met een technische opleidingsachtergrond. In 2023 is 2,2% van de technisch opgeleide mannen werkloos, tegenover 4,7% van de technisch opgeleide vrouwen. Deze percentages liggen verder uit elkaar dan de werkloosheidspercentages in de totale beroepsbevolking, waar 3,4% van de mannen en 3,8% van de vrouwen werkloos is in 2023.¹ Het werkloosheidspercentage van mannen met een technische opleidingsachtergrond is dus veel lager dan het gemiddelde van alle mannen, terwijl het werkloosheidspercentage van technisch opgeleide vrouwen juist hoger is dan gemiddeld van alle vrouwen. 

De werkloosheid is het laagst onder mannen en vrouwen met een technische opleiding op middelbaar niveau; respectievelijk 1,9% en 3,0%. Onder de hoogopgeleiden is 2,5% van de mannen en 5,1% van de vrouwen met een technische opleidingsachtergrond werkloos. Onder de basisopgeleiden is de werkloosheid (van vrouwen) het hoogst; 2,3% van de mannen en 7,1% van de vrouwen met een technische opleidingsachtergrond is werkloos.  

In de leeftijdscategorie 55 jaar en ouder is het verschil in werkloosheid tussen mannen en vrouwen met een technische opleidingsachtergrond het kleinst: 1,8% van de mannen tegenover 2,2% van de vrouwen is in 2023 werkloos.  

De werkloosheid onder personen met een technische opleidingsachtergrond is de afgelopen jaren flink gedaald. In 2013 was 6,3% van de mannen en 10,0% van de vrouwen met een technische opleidingsachtergrond werkloos. Deze daling is over alle opleidingsniveaus en in alle leeftijdscategorieën zichtbaar.  

M/V ratio technische beroepen per sector | Mannen met technische beroepen zijn in alle technische sectoren sterk in de meerderheid. In de meeste sectoren is minder dan een op de vijf personen met een technisch beroep vrouw, met uitzondering van de Voedingsindustrie. Vrouwen met een technisch beroep zijn het meest vertegenwoordigd in de sectoren Voedingsindustrie (30% v/70% m), Chemische industrie (16% v/84% m) en Overige industrie (18% v/82% m). Mannen met een technisch beroep zijn het sterkst vertegenwoordigd in de sectoren Bouw (3% v/97% m), Metaalindustrie (9% v/91% m) en Energie (11% v/89% m). 

De vertegenwoordiging van vrouwen in de Voedings- en Chemische industrie is het hoogst in de leeftijdsgroep jonger dan 35 jaar. Binnen deze leeftijdscategorie is in de Voedingsindustrie maar liefst 45% vrouw (t.o.v. 55% man), en in de Chemische industrie 24% vrouw (t.o.v. 76% man). In de andere twee leeftijdscategorieën (35 t/m 54 jaar en 55 jaar en ouder) is de vertegenwoordiging van vrouwen een stuk lager. 

In de periode 2013-2023 is de vertegenwoordiging van vrouwen in de technische beroepen van de meeste technische sectoren toegenomen. Het sterkst is deze toegenomen in de sectoren Chemische industrie (van 10% naar 16%), ICT (van 8% naar 13%) en Energie (van 6% naar 11%). Alleen in de sector Overige industrie is de vertegenwoordiging van vrouwen (in technische beroepen) licht afgenomen, van 19% naar 18%.  

Verdeling technische banen per technische sector, naar geslacht | Mannen en vrouwen met een technisch beroep, komen in verschillende technische sectoren terecht (zie filter “Geslacht”). In deze diagram is de verdeling te zien van personen met technische beroepen over de verschillende technische sectoren. Hierbij is de niet-technische sector buiten beschouwing gelaten. 

Mannen met een technisch beroep -in een technische sector- werken in 2023 overwegend in de sectoren Bouw (33%), ICT (20%) en Metaalindustrie (19%). Vrouwen werken juist overwegend in de sectoren ICT (24%), Overige industrie (20%) en Voedingsindustrie (19%). 

Onder de hoogopgeleiden met een technisch beroep is het verschil (m/v) in verdeling tussen de sectoren het kleinst. Veruit het grootste deel van zowel vrouwen als mannen werkt in de ICT-sector: 44% van de vrouwen en 44% van de mannen. De Metaalindustrie komt op de tweede plek. 21% van de hoogopgeleide mannen en 13% van de hoogopgeleide vrouwen met een technisch beroep werken in deze technische sector.  

Op het middelbaar en basis opleidingsniveau zijn grotere verschillen zichtbaar. Onder de basisopgeleiden werken de vrouwen het vaakst in de Overige industrie (40%) en de Voedingsindustrie (28%), terwijl de mannen het vaakst in de Bouw (46%) en in de Metaalindustrie (19%) werken. Onder de middelbaar opgeleiden met een technisch beroep werken de meeste vrouwen in de Voedingsindustrie (25%), de Overige industrie (22%) en de Metaalindustrie (19%). De meeste mannen werken wederom in de Bouw (37%) en de Metaalindustrie (19%).  

De meest voorkomende technische beroepen | De top-7 technische beroepen waarin mannen en vrouwen het vaakst werken, kent overeenkomsten en verschillen (zie filter “Geslacht”). De twee grootste technische beroepsgroepen waarin vrouwen werken, zijn hetzelfde als de top-twee van mannen: software- en applicatieontwikkelaars en ingenieurs (geen elektrotechniek).  

In de nummers drie tot en met zeven, zijn er tussen mannen en vrouwen ook twee overlappende beroepsgroepen: databank- en netwerkspecialisten en technici bouwkunde en natuur. De overige drie beroepsgroepen zijn verschillend. Mannen met een technisch beroep zijn naast de genoemde beroepsgroepen ook vaak elektricien/elektronicamonteur, timmerman of productieleider industrie en bouw. Vrouwen met een technisch beroep zijn juist vaak een hulpkracht in de bouw of industrie, architect of bioloog/natuurwetenschapper. 

Over de jaren heen is opvallend dat de beroepsgroep software- en applicatieontwikkelaars een steeds groter deel uitmaakt van de personen met technische beroepen. Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen. In 2013 ging het om 11% van de mannen en 11% van de vrouwen met een technisch beroep. In 2023 gaat het respectievelijk om 20% (m) en 19% (v). 

Ranking technische beroepen naar geslacht | Uit CBS statline hebben we aanvullende data geanalyseerd wat betreft beroepsgroepen.¹ Vrouwen die een technisch beroep hebben, werken in 2023 het vaakst als software- en applicatieontwikkelaars (58.000) of als ingenieurs (geen elektrotechniek) (31.000). Daarnaast werken ze ook vaak als hulpkrachten bouw en industrie (28.000 vrouwen) en als technici bouwkunde en natuur (27.000). Gezamenlijk vertegenwoordigen deze vier beroepsgroepen in 2023 46% van alle vrouwen met een technisch beroep.²

Mannen werken ook het vaakst als software- en applicatieontwikkelaars (311.000), en als ingenieurs (geen elektrotechniek) (134.000). Ook werken mannen vaak als technici bouwkunde en natuur (107.000 mannen) en elektriciens en elektronicamonteurs (87.000). Gezamenlijk vertegenwoordigen deze vier beroepsgroepen 41% van alle mannen met een technisch beroep.²

M/V ratio ranking technische beroepen | Wat is de verhouding mannen/vrouwen in individuele technische beroepsgroepen? In welke beroepsgroepen zijn vrouwen of juist mannen het meest vertegenwoordigd? Net als voorgaande tabel, zijn deze aanvullende data afkomstig uit CBS statline.¹ 

In 2023 zijn binnen alle geanalyseerde technische beroepsgroepen de mannen in de meerderheid (in absolute aantallen). Technische beroepsgroepen waar vrouwen relatief het meest zijn vertegenwoordigd, zijn hulpkrachten bouw & industrie (47% v/53% m), medewerkers drukkerij & kunstnijverheid (39% v/61% m), productcontroleurs (36% v/64% m), biologen & natuurwetenschappers (36% v/64% m) en architecten (35% v/65% m).  

In veel technische beroepsgroepen zijn mannen sterk in de meerderheid. Beroepsgroepen waarbij 90% of meer man is, zijn bouwarbeiders afbouw (100% m), automonteurs (98% m), elektriciens & elektronicamonteurs (98% m), loodgieters & pijpfitters (97% m), metaalbewerkers & constructiewerkers (97% m), machinemonteurs (96% m), lassers & plaatwerkers (96% m), timmerlieden (96% m), elektrotechnisch ingenieurs (94% m), bouwarbeiders ruwbouw (94% m), schilders & metaalspuiters (93% m), productieleiders industrie & bouw (92% m) en procesoperators (91% m).  

Opleidingen van werkenden in de techniek naar geslacht |Mannen met technische beroepen hebben vaak een technische opleiding gevolgd. Vrouwen met technische beroepen hebben meer diverse opleidingsachtergronden. 

De opleidingsachtergrond van mannen met technische beroepen is het vaakst een studie richting techniek, industrie en bouwkunde (42%). In aanvullende data over subrichtingen binnen het onderwijs (gebundelde jaren 2018-202318) blijkt dat de meest voorkomende opleidingsrichtingen onder mannen in technische beroepen bouwkunde & civiele techniek, elektro- & energietechniek en werktuigbouwkunde & metaalbewerking zijn. Van alle mannen met een technisch beroep, heeft 29% een van deze opleidingsrichtingen gevolgd. 

De opleidingsachtergrond van vrouwen met technische beroepen is gevarieerder. Vaak zijn vrouwen met een technisch beroep algemeen opgeleid (18%), of hebben een studie richting techniek, industrie en bouwkunde afgerond (17%) of richting recht, administratie, handel en zakelijke dienstverlening (14%). Uit analyse van deze onderwijsrichtingen kan worden afgeleid dat binnen de categorie recht, administratie, handel en zakelijke dienstverlening de vrouwen met technische beroepen vaak een opleiding in de richting van management bedrijfs- & personeelswetenschappen hebben gevolgd. Binnen de groep vrouwen met een technisch beroep die een opleidingsachtergrond in techniek, industrie en bouwkunde heeft, komen de studierichtingen bouwkunde & civiele techniek, scheikundige technologie & procestechniek en architectuur & stedenbouwkunde het meest voor.  

Daarnaast is het vermelden waard dat vrouwen met technische beroepen ook regelmatig studies in de richting van software & systeemanalyse (hoofdgroep informatica), secretariële & administratieve ondersteuning (hoofdgroep recht, administratie, handel en zakelijke dienstverlening), audiovisuele techniek & mediaproductie (hoofdgroep vormgeving, kunst talen en geschiedenis) en groothandel & detailhandel (hoofdgroep recht, administratie, handel en zakelijke dienstverlening) hebben gevolgd.