Instroom
Om aan de groeiende behoefte naar technisch geschoold personeel te kunnen voldoen zal de keuze voor een technische opleiding vaker moeten worden gemaakt.
Er is nog steeds sprake van een tekort aan technici op de arbeidsmarkt. Het is dan ook van groot belang om de juiste student op de juiste plek te krijgen en te behouden. Daarom werken hogescholen, universiteiten en overheden nauw samen met het technische bedrijfsleven. De focus ligt onder meer op het verduurzamen van publiek-private samenwerkingen, zoals de Centres of Expertise.
De onderwijscijfers worden jaarlijks geüpdatet. Het betreft hier een update van 29 juni 2023.
Aandeel instromende studenten bètatechniek in ho | Het aandeel bètatechnische studenten binnen het totaal aantal studenten in het hoger onderwijs is tussen 2012/13 en 2015/16 gestegen van 25% tot 29%. Vanaf 2018/19 nam dit percentage licht af naar 27% in 2020/21, waarna het weer toenam tot 29% in 2022/23. Op het wo ligt het aandeel studenten dat kiest voor bètatechniek al die jaren een stuk hoger dan op het hbo. In 2022/23 gaat het om respectievelijk 35% en 23%.
Aantal instromende studenten bètatechniek in ho | Tot 2020/21 steeg het aantal studenten dat een bètatechnische opleiding startte. In 2020/21 was er een flinke toename doordat er door de coronapandemie een groter cohort studenten startte. De afgelopen twee jaar stroomden in absolute aantallen minder studenten in, wat ook effect had op de totale instroom in bètatechnische opleidingen. In 2022/23 ging het om 48.994 studenten. Dat is nog steeds beduidend meer dan de 36.515 studenten die in 2012/2013 instroomden in bètatechnisch hoger onderwijs.
Als we inzoomen op de trend in het hbo en wo zijn er in beide gevallen na een lange periode van stijging, dalingen zichtbaar. In het hbo begint het aantal studenten dat instroomt in bètatechnische studies te dalen na 2018/19 (uitgezonderd het afwijkende jaar 2020/21). Het gaat hier om 24.978 studenten in 2018/19 en 22.791 studenten in 2022/23. In het wo zette de stijging langer door. Een daling start na 2021/22. In 2021/22 stroomden in het wo 27.146 bètatechniekstudenten in. Een jaar later zijn dat er 26.203 (2022/23).
Aandeel bètatechniek binnen gediplomeerden ho | Het aandeel bètatechnisch gediplomeerden binnen het totaal van gediplomeerden in het hoger onderwijs nam tot 2019/20 toe, van 21% in 2011/12 naar 27% in 2019/20. In de laatste twee jaar (2020/21 en 2021/22) is het aandeel gelijk gebleven op 27%.
Bij gediplomeerden hbo bachelors/ad steeg het aandeel de laatste tien jaar van 18% naar 23%. Het universitaire bètatechnische aandeel op masterniveau nam toe van 21% naar 29%. Het aandeel bètatechnische universitaire bachelors nam toe van 27% in 2011/12 tot 34% in 2018/19 en is, na een aantal stabiele jaren, afgelopen jaar (2021/22) licht afgenomen tot 33%.
Het aandeel vrouwen met een bètatechnisch diploma ten opzichte van alle vrouwen met een diploma in het hoger onderwijs is in tien jaar tijd toegenomen van 11% (2012/13) naar 18% (2021/22). Bij mannen was er ook een stijging in deze periode, van 35% in 2011/12 tot 40% in 2021/22.
Aantal diploma's bètatechniek ho | Het aantal gediplomeerden bètatechniek is in 2021/22, na een toename van acht jaar, voor het eerst weer licht afgenomen, tot 31.108. Dit geldt zowel voor wo-masters als voor hbo bachelor/ ad gediplomeerden. Tien jaar ervoor was het aantal nog 20.806. Dit betekent een stijging van 50% in het absolute aantal bètatechniek-gediplomeerden. In de afgelopen tien jaar is ook het totale aantal gediplomeerden in het hoger onderwijs gestegen (15%), en daarbij opgeteld het toegenomen aandeel bètatechniek, verklaart dit de forse toename van 50%. De grootste stijging komt uit het wo, waar het aantal mastergediplomeerden in de bètatechniek de afgelopen tien jaar toenam van 8.535 (2011/12) naar 14.795 (2021/22). Dat is een toename van 73%, wat hoger ligt dan de totale toename van het aantal wo-master gediplomeerden (27%). In het hbo nam het aantal bachelor/ad-gediplomeerden in de bètatechniek in dezelfde periode toe van 12.271 naar 16.313. Dat is een toename van 33%, dat deels wordt verklaard door een totale toename in hbo bachelor/ad-gediplomeerden (8%) en deels door een toegenomen aandeel bètatechniek.
Het aantal vrouwen met een bètatechnisch diploma in het hoger onderwijs is toegenomen van 5.322 in 2011/12 naar 10.676 in 2021/22 (+101%). Hiervan wordt een beperkt deel verklaard door toename in totaal aantal gediplomeerden (+16% onder de vrouwen) en het grootste deel door stijging van het aandeel bètatechniek. Bij mannen is er eveneens sprake van een stijging, van 15.484 in 2011/12 naar 20.432 in 2021/22 (+32%). Dit wordt deels verklaard door een totale toename van het aantal gediplomeerden (+14% onder de mannen) en deels door een stijging in aandeel bètatechniek.
Numerus fixus | Numerus fixus wordt bij studies om verschillende redenen ingesteld. Een veel voorkomende reden is uitvoerbaarheid zoals het aantal beschikbare docenten, collegezalen, practica-ruimten en dergelijke. Een andere veel voorkomende reden is een limiet vanwege minder gunstige arbeidsmarktperspectieven. Ontwikkeling van numerus fixus-studies heeft dus invloed op de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Zoals gezegd, kan dit bijdragen aan een gewenste balans. Maar als een numerus fixus om praktische redenen wordt ingesteld, kan in sommige gevallen het tegenovergestelde gebeuren: beperking van het aantal plaatsen van een opleiding waar wel veel arbeidsvraag naar is. Hier is een overzicht van opleidingen met numerus fixus te vinden.
In studiejaar 2023/24 zijn er in het hbo 6 bètatechnische studies met een numerus fixus (5 unieke opleidingscodes). Dit is een opleiding minder dan in studiejaar 2022/23, toen waren er 7 opleidingen/6 unieke opleidingscodes met numerus fixus. Ten opzichte van 2022/23 verlagen twee bètatechnische studies de capaciteit (samen -80 plaatsen).
Aan de universiteiten zijn er in 2023/24 28 bètatechnische studies met numerus fixus (21 unieke opleidingscodes). Aan de universiteiten waren er in 2022/23 26 bètatechnische studies met numerus fixus (21 unieke opleidingscodes). Dit verschil wordt veroorzaakt doordat er vijf opleidingen met numerus fixus zijn bijgekomen en drie opleidingen de numerus fixus hebben afgeschaft. Er zijn wel vijf opleidingen die hun numerus fixus in 2023/24 verruimen ten opzichte van 2022/23 (gezamenlijk +315 plaatsen).
Elk jaar is er een aanzienlijke groep internationale studenten die start met een studie aan hogescholen en universiteiten in Nederland. 21% van deze gediplomeerden met een niet-technische studie woont na vijf jaar nog in Nederland, tegen 37% van de gediplomeerden met een technische studie. Hoewel dit niet betekent dat ze hier ook daadwerkelijk zijn gaan werken, wordt dit wel als indicatie daarvan gezien.