Aan alle bezorgde oma’s met een kleinzoon…

Laatst had ik weer zo’n moment, deze keer door een opmerking die een vriendin van mijn moeder maakte naar aanleiding van mijn column Bier, Algoritmes en Ruitenwissers; een column die gaat over vrouwen in de techniek en ICT. Ze zei met enige zorg in haar stem: “Maar ze mag de jongens niet vergeten!” Een terechte opmerking, waarbij het voor de context wellicht goed is om te weten dat ze net voor de eerste keer oma is geworden van haar kleinzoon Hidde. Hoewel er wat mij betreft geen aanleiding is voor haar zorg, bleef haar opmerking me wel bij. Misschien ook omdat ik vaker in gesprekken een lichtelijk gevoel van ongemak heb opgemerkt als het gaat over een actieve inzet om meer vrouwen te laten kiezen voor een technische studie en beroep. Ondanks dat het totaal aandeel vrouwen in technische beroepen op dit moment slechts 14% is, lijkt het wel alsof een stem vóór een vrouw automatisch een stem tégen een man is.

Dat deed het mij denken aan een experiment dat ik tijdens mijn bachelor leerde kennen van de Nederlandse bioloog Frans de Waal naar moreel gedrag bij apen. Het is een simpel experiment met twee kapucijnaapjes die om de beurt een steen in hun testverblijf gelegd krijgen, die ze moeten teruggeven aan de onderzoeker. In ruil daarvoor krijgen ze een stukje komkommer of een druif. Zolang beide aapjes een stukje komkommer krijgen voor het teruggeven van de steen gaat het helemaal goed. Dit verandert echter wanneer het ene aapje een stukje komkommer krijgt en de andere een druif. Wetende dat hun voedselvoorkeur uitgaat naar druiven, zal het je vast niks verbazen dat de stukjes komkommer in deze ongelijke situatie vriendelijk werden teruggegooid naar de onderzoeker. Wat deze studie mooi laat zien is een diepgeworteld gevoel van rechtvaardigheid. Iets dat wij als mensen ook kennen, en een belangrijk onderdeel vormt binnen discussies over gelijke behandeling.

Laten we in lijn met dit experiment een gedachtenexperiment doen, inclusief de druiven en de komkommers. Daarvoor wil ik je twee vragen stellen:

• Wanneer er extra inzet is vanuit de overheid, het onderwijs en het bedrijfsleven om meer vrouwen te laten kiezen voor een technische studie en baan; hoe zou jij de druiven en komkommers dan gevoelsmatig verdelen? Wat krijgen de mannen? Wat krijgen de vrouwen? Vul in gedachten maar in.
  
  
• En stel de overheid, het onderwijs en het bedrijfsleven doen niks om meer vrouwen te laten kiezen voor een technische studie en baan; hoe zou je dan de druiven en komkommers verdelen?

Uiteraard ben ik heel nieuwsgierig naar je antwoorden en hoe de antwoorden zich tot elkaar verhouden. Maar als je het mij zou vragen, zou een investering om meer vrouwen te laten kiezen voor een technische studie en baan resulteren in een druif voor de vrouwen en wel twee druiven voor de mannen!

Een Nederlandse studie heeft namelijk laten zien dat mannelijke eerstejaars in bèta/technische opleidingen minder snel stoppen met hun studie bij een substantieel aandeel vrouwelijke medestudenten (25-50%), dan bij een klein aandeel vrouwelijke medestudenten (<25%). Effectief gaat dat dus om zes vrouwelijke studenten in een klas van vierentwintig. Een ander belangrijk punt is dat technologische innovaties de komende jaren de drijvende kracht blijven achter economische groei, en bedrijven nu al moeite hebben om te groeien door een tekort aan technisch personeel. Uit onderzoek blijkt dat gemixte teams beter presteren en een doorberekening laat zelfs zien dat meer vrouwen in technische beroepen een toename in bbp van meer dan €100 miljard zou kunnen opleveren. Dat is ruim de uitgave die Nederland jaarlijks doet aan zorg! Verder is het de verwachting dat de grote banengroei zal plaatsvinden rondom maatschappelijke vraagstukken zoals de energietransitie. En laat het nu juist zijn dat een studie naar drijfveren voor techniek concludeert dat veel meisjes techniek en ICT interessant vinden wanneer het bijdraagt aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Door de lesstof simpelweg te verrijken met een maatschappelijke context kunnen we meer meisjes enthousiasmeren voor technische studies, bereiken we tegelijkertijd een bredere groep jongens die dit ook interessant vinden en houden we onze voeten droog! 

Wat we hiervan kunnen leren is dat iedereen er beter van wordt als het percentage vrouwen in technische beroepen snel gaat toenemen. Een echte win-win! Aan de lieve oma van Hidde én aan alle andere oma’s in Nederland wil ik daarom zeggen dat we zeker de jongens niet vergeten. Maar laten we vooral aan de slag gaan om ook de zaken goed te regelen voor Hidde zijn potentiële zusje, nichtje en buurmeisje, want daar plukken we allemaal de vruchten van!