Foto: Unsplash

30 november 2023

'Juist de arbeidstekorten zijn reden om te investeren'

Gelders Vakmanschap is in de afgelopen vijf jaar volwassen geworden. Het samenwerkingsverband van sociale partners, werkgevers, werknemers en Gelderse onderwijsinstellingen verschoof zijn focus, maar behield de platte werkorganisatie met korte lijnen en de praktijkgerichte aanpak. Een wendbare organisatie die inspeelt op de veranderingen in de arbeidsmarkt binnen de bouw-infra, installatie en metaal. Inmiddels is het mkb hun belangrijkste doelgroep. 

'We hebben laten zien dat we het kunnen', zegt Haske van Aken, projectleider van Gelders Vakmanschap. 'De afgelopen vijf jaar draaiden we op tijdelijke gelden en werkten we met projecten. Nu willen we doorpakken. Maar om lange termijndoelen te stellen en te verwezenlijken, hebben we structureel geld nodig.' Ze richt haar blik op het landelijke Aanvalsplan Techniek dat in de regio’s moet worden uitgevoerd. 'Iedere regio is uniek. De Achterhoek, met veel maakindustrie, heeft vooral behoefte aan werknemers op niveau twee, terwijl in Nijmegen-Midden Gelderland juist weer werknemers nodig zijn opniveau 4 (plus). Op die verschillen moet je kunnen inspelen. En binnen het aanvalsplan komt hiervoor geld beschikbaar.'

Niet nodeloos ingewikkeld
Gelders Vakmanschap is een platte organisatie. Aan het hoofd staat de stuurgroep waarin alle partners zijn vertegenwoordigd. Daar vindt de communicatie met de diverse partners plaats. De stuurgroep zet de grote lijnen uit en stelt zo nodig bij. Altijd gericht op acties en projecten. Behalve de stuurgroep zijn arbeidsmarktcoaches actief die zo’n 8 tot 16 uur voor Gelders Vakmanschap werken. Daarnaast zijn ze professioneel aan de slag binnen arbeidsmarkt- of onderwijsprojecten. Ze weten van de hoed en de rand als het gaat om sectoren als metaal, bouw-infra, of installatie. Zonder uitzondering beschikken ze over een groot netwerk met zowel private als publieke partijen. 'Ze weten waar ze over praten en waar ze moeten zijn', vat Haske van Aken kort samen. 'Zij zijn dáár waar het gebeurt, de spin in het web, onze boots on the ground.' Zelf is zij de rechterhand van de stuurgroep, verantwoordelijk voor de uitvoering van de plannen en de positie van Gelders Vakmanschap binnen de provincie. Die strakke praktijkgerichte organisatie maakt Gelders Vakmanschap daadkrachtig en wendbaar, vindt ze.

Gelders Vakmanschap is een spin in het web in de regio. 'Iedereen moet weten wat het te bieden heeft. We schakelen en makelen.', zegt Haske van Aken. 'We verbinden Gelderse werkzoekenden en bedrijven met scholen, bedrijfsopleidingen, landelijke bedrijfsorganisaties, vakbonden en techniekfondsen. Iedereen die zich bij ons meldt, helpen we de weg te vinden. Of een passende opleiding richting specifiek werk. We zijn een schakelpunt tussen werkzoekenden, werkenden, onderwijsinstellingen en werkgevers.'

Scholingsvouchers
Gelders Vakmanschap ontstond in 2018 naar aanleiding van een gesprek tussen de provincie, Bouwend Nederland en Techniek Nederland, over de uitdaging waar iedere provincie in Nederland voor staat. Het tekort aan technisch personeel tegen de achtergrond van verstedelijking, energietransitie en digitalisering. De provincie wilde investeren in een oplossing en dat werd het samenwerkingsverband Gelders Vakmanschap. Haske van Aken: 'Het eerste jaar hebben we scholingsvouchers ter beschikking gesteld aan een brede groep. Instromers, zzp’ers, werknemers in de techniek, statushouders. In anderhalf jaar waren alle vouchers vergeven. Zo hebben we 325 mensen laten instromen in de techniek, waaronder zo’n 150 werknemers uit andere sectoren. Dat was een groot succes. We zagen wel dat vooral grote bedrijven van die vouchers gebruik hadden gemaakt. Het mkb bleef ver achter. Daar kennen ze de weg niet in dat woud aan subsidies. Maar ook de mkb'er draagt via de cao af aan opleidingsfondsen, hoewel hij niet de kennis heeft om daar gebruik van te maken. Dat moest anders. Zo werd het mkb de nieuwe focus van Gelders Vakmanschap.'

Gelders Vakmanschap wilde vierhonderd mkb-bedrijven benaderen om hen op beschikbare scholingspotjes te wijzen. Corona gooide roet in het eten en het plan ging de ijskast in. Gelders Vakmanschap maakte van de nood een deugd en boog het oorspronkelijke plan om. Haske van Aken: 'Werknemers die niet aan het werk mochten, maar wel een opleiding konden doen, kregen een scholingsvergoeding. Ook dit liep weer als een trein.'

Hoe verder?
Twee keer kreeg Gelders Vakmanschap incidentele middelen van de provincie. Daarna moest Gelders Vakmanschap zelf de broek ophouden. De opleidingsgelden via de technische O&O-fondsen en branches boden uitkomst. Gekoppeld aan het thema een Leven Lang Ontwikkelen (LLO) zette Gelders Vakmanschap in op werknemers in het mkb. Zo droeg het in 2022 bij aan een reeks van activiteiten. De uitvoering van tachtig zij-instroomtrajecten en plaatsingen bij de werkgevers in de maakindustrie. Per regio organiseren of verbinden van leerkringen. Aansluiten bij lopende initiatieven zoals Technohubs en learning community's. Het organiseren van sessies voor werkgevers en werknemers over leercultuur en LLO. Aansluiten bij P&O cafés in de metaal- en installatiebranche. Het uitbouwen van de samenwerking met technische intermediairs voor de ontwikkeling van vakkrachten en ervoor zorgen dat zij behouden blijven voor de branche.

Lastig
In februari 2023 startte het project Leercultuur MKB Gelderland. Een soort vervolg op het pre-coronaplan om het mkb te enthousiasmeren voor LLO. Het doel was om 48 mkb-bedrijven met 10 tot 100 werknemers te benaderen met de vraag of ze mee wilden doen aan een LLO-project. Ze zouden tien maanden lang aan de slag gaan met een ontwikkeltraject. Eerst een behoefteanalyse, een traject op maat en vervolgens deelnemen aan een lerend netwerk. De bedrijven krijgen ondersteuning van de arbeidsmarktcoaches via Gelders Vakmanschap en VNO-NCW Midden. 'De werving verloopt niet zoals we verwacht hadden', zegt Haske van Aken. 'We zitten nu in november en er doen nog maar 25 bedrijven mee. In de Stedendriehoek en in de Achterhoek doen het maximaal aantal bedrijven mee. Werkgevers in andere regio’s vinden het een mooi thema, maar zeggen daar nu geen tijd in te kunnen investeren. De arbeidstekorten zijn groot, er staan veel vacatures open. En een LLO-cultuur ontwikkelen binnen je bedrijf kost tijd, dat klopt. Maar het probleem van open vacatures is juist een reden om wel te investeren.', vindt Haske van Aken. 'Het is noodzakelijk om daar anders tegenaan te kijken: innovatiever. LLO draagt bij aan behoud van personeel. We zitten op heel veel terreinen in transitie. Daar kunnen bedrijven op inspelen om mee te blijven doen. Functies van medewerkers vereisen andere competenties, wij kunnen faciliteren dat werknemers de kans krijgen die te verwerven, zodat zij weerbaar en wendbaar worden. Je ziet dat nu met de bouw. Veel bouwprojecten kunnen niet op het energienet worden aangesloten. Die projecten liggen stil. Het is wenselijk dat een medewerker in de bouw tijdelijk aan de slag kan in een andere baan in een andere sector, bijvoorbeeld in de installatiebranche of in een andere technische functie. Bedrijven zouden over de grenzen van hun eigen branche moeten durven kijken.' Haske van Aken klinkt vastberaden. 'We laten niet los. Het project loopt tot en met juni 2024. We gaan langs bij bedrijven in de arbeidsregio’s waar weinig aanmeldingen uit zijn gekomen. We bezoeken werkgeversbijeenkomsten en we organiseren workshops. We bieden de bedrijven een korter traject aan en hopen hen daarmee te verleiden om tijd en ruimte voor LLO vrij te maken.

Gelderse mkb-bedrijven in de arbeidsmarktregio's Nijmegen, Midden-Gelderland, Food-Valley en Rivierenland, die aan de slag willen met LLO in hun organisatie en mee willen doen aan het project Leercultuur MKB Gelderland, kunnen zich melden bij Haske van Aken.

Haske Van Aken   Gelders Vakmanschap

Haske van Aken