Instroom
Om aan de groeiende behoefte naar technisch geschoold personeel te kunnen voldoen zal de keuze voor een technische opleiding vaker moeten worden gemaakt.
iStock
Mensen Maken de Transitie werd vier jaar geleden opgericht met een heldere opdracht: voor 2050 de Nederlandse woningmarkt verduurzamen. Het lerend samenwerkingsverband van bouwbedrijven, installateurs, netbeheerders, onderwijs- en onderzoeksinstellingen besloot dat te doen door van elkaar te leren, te innoveren en nieuwe mensen aan te trekken en (om) te scholen. Martha van den Hengel staat aan het roer: 'Er zijn zoveel mensen nodig, die gaan we echt niet allemaal vinden. Daarom ligt de focus op stroomlijnen van de werkprocessen en arbeidsbesparende innovaties, ook van de opleidingen.'
Het eerste jaar van Mensen Maken de Transitie is vooral besteed aan het bouwen van relaties en het delen van kennis en ervaringen. Daar kwam onder andere uit dat het ketenproces efficiënter moet. Van den Hengel: 'We vroegen monteurs wat hen zou helpen om meer werk op een dag te kunnen verzetten. Zo halen we een lijst op van knelpunten en kansen die we direct bij de juiste partijen neerleggen.' De oplossingen kunnen Van den Hengel niet concreet genoeg zijn, want er is werk aan de winkel: 'Als jij je woning gaat verduurzamen, wil je dat dat soepel loopt. Niet dat je maar moet afwachten of een monteur komt opdagen, of dat de materialen er zijn. En mensen met een hoge kwalificatie moeten niet hun tijd verdoen met graafwerkzaamheden of administratie. Het is de uitdaging om alles rond deze technici zo te organiseren dat ze hun werk kunnen doen en dan "hup" door naar het volgende huis. Zo ver zijn we echt nog niet, maar er komen wel steeds meer succesverhalen.'
Warmtepomp sneller geïnstalleerd
Één concreet voorbeeld waarin Mensen Maken de Transitie haar waarde bewijst is de samenwerking rond de installatie van warmtepompen. Daarvoor moet het een en ander gedaan worden in de meterkast (waar de stroom eraf kan) en aan de kant van de netbeheerder (onder spanning). Dat zijn gescheiden werelden, wat enorm vertraagt. Van den Hengel: 'Door onze inzet kan de installateur van een warmtepomp nu zo opgeleid worden dat hij dat ene stukje, de verzwaring van de meterkast, ook verantwoord en veilig kan doen. Dat scheelt weer een monteur. Dat lijkt eenvoudig, maar hiervoor moest de opleiding aangepast en erkend worden. Het vraagt nieuwe afspraken, werkprocessen en afspraken tussen de branches. Maar als je het geregeld hebt, kan het wel in heel Nederland efficiënter verlopen.'
Efficiënter, slimmer
Toch zullen er ook flink wat technici bij moeten komen. Volgens Martha van den Hengel moet daarvan niet minder dan 80% uit zij-instroom komen. Maar deze groep zit niet te wachten op lange opleidingstrajecten: 'Om nieuwe technici aan te trekken zorgen we dat er verkorte opleidingen zijn voor alle typen werk in een woning. Neem de installatie van laadpalen. Een paar jaar geleden kostte het plaatsen van een publieke laadpaal een paar dagen. De gemeente geeft de opdracht, een aannemer plaatst de paal en dan moet er nog een netbeheerder komen om de laadpaal op het elektriciteitsnet aan te sluiten. Die partijen moeten met elkaar afstemmen, dat is een hoop gedoe.' De netbeheerders, partners van Mensen Maken de Transitie, maakten het mogelijk dat één partij de laadpalen kan plaatsen én aansluiten, met de juiste certificering. 'Dat bleek ook een incentive voor bedrijven om mensen daarvoor op te leiden. Het levert immers meer werk op.'
Innovatie
Netbeheerders, installateurs, aannemers en het mbo (allemaal partners van MMT) hebben de opleiding voor elektromonteur die een aansluiting op het net kan maken, ingekort naar 9 maanden, specifiek voor laadpalen. Zo kan een zij-instromer veel sneller aan de slag dan voorheen. Maar daar stopt het niet, volgens Van den Hengel: 'Net zo belangrijk is technische innovatie. De kabel op de laadpaal aansluiten kostte vroeger een half uur. In een aanbesteding hebben we leveranciers gevraagd om daar iets op te verzinnen. Met als resultaat een internetachtige plug die je zo in een module klikt waardoor je binnen 5 minuten klaar bent. Al die praktische stappen en innovaties helpen om het proces te versnellen.'
Vleermuizenhotel
Inmiddels komt dit nieuwe denken bij alle partners goed op gang, volgens Van den Hengel: 'Er komen heel veel initiatieven, die wij versterken door ze met de leden van onze partners te delen. Veel isolatiewerk vertraagt doordat je niet aan het werkt kunt als er vleermuizen in de spouw zitten. Een enorme frustratie. Die probleemvraag hebben we op LinkedIn gedeeld en de Provincie Utrecht reageerde. Zij hadden dit probleem al erkend. Hun oplossing: de verantwoordelijkheid voor het vaststellen van aanwezigheid van vleermuizen niet meer bij de huiseigenaren of de bedrijven neerleggen, maar bij de gemeente. Die doet onderzoek en treft maatregelen in de wijken waar vleermuizen zitten. Zo plaatsen ze vleermuishotels om de beestjes te verleiden om daar hun intrek te nemen. De gemeente geeft vervolgens aan wanneer er geïsoleerd kan worden. Wat ik er heel gaaf aan vind is dat wij dat leerpunt hebben gezien en een oplossing boven water hebben gekregen. Nu helpen wij om het werkend te krijgen voor de bedrijven die ermee moeten werken. Dat is onze toegevoegde waarde.'
Focus op versnellen
'Toen we begonnen dachten we echt dat warmtenetten het helemaal gingen worden. Dat is door allerlei omstandigheden nog niet vol op stoom. Wij werken volgens de agile-methode, kijken ieder kwartaal wat er nu opportuun is. Warmtenetten moesten we dus loslaten, daar zat geen energie. We hebben onze focus verlegd naar warmtepompen, waar ook de overheid op inzet en waar we echt kunnen versnellen.'
Martha van den Hengel is directeur van Mensen Maken de Transitie: bouwbedrijven, installateurs, netbeheerders en onderwijs- en onderzoeksinstellingen die door samen te werken, te leren en te innoveren de uitvoering van de energietransitie willen versnellen.