Instroom
Om aan de groeiende behoefte naar technisch geschoold personeel te kunnen voldoen zal de keuze voor een technische opleiding vaker moeten worden gemaakt.
Peter Zwiers, programmamanager Sterk Techniekonderwijs Zuidoost-Groningen | ©TP
'Goed techniekonderwijs is belangrijk, zodat we straks allemaal goed opgeleide mensen hebben die voor een groot deel de handjes, maar ook de brains in onze technologische maatschappij worden.'
In Zuidoost-Groningen wordt volop gewerkt aan de toekomst van techniekonderwijs. Peter Zwiers, programmamanager bij Sterk Techniekonderwijs (STO) in deze regio, vertelt over de uitdagingen, samenwerkingen en successen binnen het programma. Zuidoost-Groningen heeft te maken met krimpende leerlingenaantallen, maar juist daarom zetten STO en de scholen vol in op het enthousiasmeren van jongeren voor techniek.
Een compacte regio met een rijke technische historie
Zuidoost-Groningen is een relatief compacte regio, maar met een rijke technische historie, zo begint Zwiers. ‘Philips was jarenlang een belangrijke speler in ons gebied. Toen zij vertrokken, had dat grote impact, maar de technische kennis is gebleven. Al ver voor Sterk Techniekonderwijs hadden we intensieve samenwerkingen met het bedrijfsleven. Die basis is belangrijk, maar STO heeft een flinke versnelling mogelijk gemaakt. Op dit moment lopen er zo’n 20 projecten om jongeren te enthousiasmeren en goed op te leiden in de techniek,’ vertelt hij trots.
Jong beginnen
Hoewel Zwiers zelf geen technische achtergrond heeft - zijn vrouw doet thuis de klusjes - vervult hij een onmisbare rol als verbinder. STO maakt dat mogelijk. ‘Samen met Maria Tiggelaar, die verantwoordelijk is voor Winschoten, ben ik echt het oliemannetje. We zorgen dat alles soepel loopt tussen bedrijfsleven, overheid en onderwijs.’
Deze samenwerking begint al vroeg. ‘We richten ons ook op het basisonderwijs, want we willen dat kinderen al op jonge leeftijd in aanraking komen met techniek. In de eerste klas van het voortgezet onderwijs ben je eigenlijk al te laat. We hebben een bus waarmee we langs basisscholen gaan, een techniekfestival en we werken met een techniekloket dat basisscholen ondersteunt. Zo proberen we een doorlopende leerlijn te ontwikkelen. Nu nog vanaf groep 7, maar hopelijk later ook al vanaf de kleuters.’
De uitdagingen van techniekonderwijs in een krimpregio
Een belangrijke uitdaging voor STO in Zuidoost-Groningen is het dalende aantal leerlingen. ‘Het is lastig om alle bedrijven van de benodigde vakmensen te voorzien, domweg vanwege de krimp in de regio. Vooral omdat de diversiteit aan technische specialisaties zo groot is, zoals CNC-programmeren, 3D-printen en lassen, is het moeilijk om voor elk vakgebied voldoende leerlingen te hebben en ook alle bedrijven te bedienen.’
Ondanks deze uitdagingen zijn er ook successen. Zwiers vertelt trots dat het percentage leerlingen dat kiest voor een technisch profiel op het vmbo sinds 2019 is gestegen van 40% naar ruim 50%. ‘We zitten echt in een groeifase, al zijn de tijden van volle klaslokalen met alleen techniekleerlingen voorbij. Maar we blijven vechten om zoveel mogelijk leerlingen te enthousiasmeren,’ aldus Zwiers. ‘Ook vragen de snelle technische ontwikkelingen veel van onze docenten. Gelukkig ben ik gezegend met een groep bijzondere docenten die bijna dag en nacht bezig zijn om zich te ontwikkelen.’
'Dankzij STO zien we 25% groei in het aantal leerlingen klas 2 VMBO die voor techniek kiest.'
Sterke band met het bedrijfsleven
De samenwerking met het bedrijfsleven speelt een essentiële rol in het succes van STO. Zwiers legt uit: ‘We stemmen onze investeringen af met bedrijven, zoals bij de aanschaf van CNC-machines. Deze machines zijn identiek aan de modellen die in het bedrijfsleven gebruikt worden, waardoor leerlingen meteen relevante ervaring opdoen. Sommige leerlingen draaien al mee in de bedrijfsvakschool van een bedrijf en hebben op vijftienjarige leeftijd al een baangarantie.’
Die band met bedrijven is volgens Zwiers een van de grootste krachten van STO. ‘Bedrijven investeren veel tijd en middelen in techniekonderwijs. We zien bijvoorbeeld een constante cofinanciering van ruim 10%, zelfs tijdens de coronaperiode.’
Enthousiaste docenten en innovatieve projecten
Volgens Zwiers speelt het enthousiasme van docenten een grote rol in het succes van STO. ‘Onze docenten staan altijd open voor nieuwe ideeën en projecten en willen bijna op iedere trein die voorbijkomt spingen. We hebben bijvoorbeeld een project waarbij we met leerlingen een camper ombouwen. Daarin komt alles samen: van sanitair en elektra tot houtbewerking en motorvoertuigen. Het mooie aan deze projecten is dat leerlingen hun creativiteit kunnen gebruiken en ook nog eens samen werken aan een tastbaar eindresultaat.’
Een ander bijzonder initiatief is het BOTSS Festival, in samenwerking met lokale bedrijven. Basisschoolleerlingen worden op dit techniekfestival niet alleen getrakteerd op zo’n dertig verschillende workshops, maar ook op een "kneiterharde" disco en Food Truck. Een combinatie die lijkt te werken om al vroeg het zaadje te planten: ‘Tijdens het festival hebben we leerlingen enthousiast zien worden voor techniek. Dat je kinderen hoort zeggen: “Nou weet ik het zeker, ik wil de techniek in”. Dat is toch fantastisch?
Drakenboot
‘We gaan ook weer een drakenboot bouwen en met leerlingen van stad Groningen naar Stadskanaal varen, een peddeltocht van zo’n 60 zestig kilometer’, vertelt Zwiers verder. ‘Dat heeft misschien minder met techniek te maken, maar het is een ervaring voor het leven. Want we hebben heel veel leerlingen voor wie de wereld niet altijd even groot is. Leerlingen die uit een economisch wat zwakkere achtergrond komen. Die wil je ook wat meer mee geven van de wereld!’
Toekomstplannen voor STO in Zuidoost-Groningen
Wat betreft de toekomst heeft Zwiers duidelijke plannen. ‘Een van mijn grote dromen is om ons techniekloket naar een fysieke locatie te brengen, waar leerlingen actief aan de slag kunnen. Het zou geweldig zijn als we alle faciliteiten in de regio kunnen delen: materialen, kennis en expertise.’
Zwiers benadrukt dat samenwerking de sleutel is tot succes: ‘In een krimpregio als Zuidoost-Groningen is het essentieel om de handen ineen te slaan, scholen en bedrijfsleven samen. Alleen dan kunnen we techniekonderwijs blijven vernieuwen en jongeren klaarstomen voor de banen van de toekomst. Ik had laatst een collega, die zei: “Als ik alleen maar les hoef te geven, dan is de uitdaging er voor mij af. STO maakt mijn werk leuk omdat ik bezig kan met projecten, met ontwikkeling, met nieuwe dingen, met samenwerken met bedrijven.”
‘STO verdient zich dus dubbel en dwars terug’, aldus Zwiers. ‘Het zou het mooiste zijn als deze bekostiging structureel worden en we met vertrouwen investeringen kunnen doen voor de lange termijn.’
Sterk Techniekonderwijs is een landelijk programma dat scholen sinds 2020 financieel ondersteunt om jongeren te enthousiasmeren voor techniek. In Zuidoost-Groningen ligt de nadruk op samenwerking tussen scholen en bedrijven om leerlingen goed op te leiden en hen te behouden voor de regio. Deze regio heeft te maken met een krimpende instroom van leerlingen, maar door gerichte acties en investeringen wordt er gewerkt aan een duurzaam en toekomstbestendig techniekonderwijs.